segunda-feira, novembro 12, 2007

Porque se muorre ua lhéngua?

Todo l que ye houmano se muorre. Se nun fur hoije, será manhana. Culas lhénguas las cousas pássan-se de la mesma maneira, i l mirandés nun será eiceçon. Grandes lhénguas cumo l lhatin dórun l lhugar a outras, morrendo-se i, nun cierto sentido, bibindo neilhas i cuntinando a ser ansinado i a ser eissencial al antendimiento de las modernas lhénguas románicas.
Ben todo esto al perpósito de eiqui hai ua ou dues sumanas ls jornales habéren falado dun studo adonde se dezie que l mirandés se staba a morrer, yá que era cada beç menos falado nas famílias i cada beç menos ansinado puls pais als sous filhos. An alguns sítios até se stranhaba cumo esse stado nun era mais falado i se dezie que era cuntraditório l ber-se algun antusiasmo alredror de la lhéngua. Que dezir de todo esso?

Buono, esses studos son neçairos. Era buono ye que se fazíssen outros studos subre cumo resolber. Que l mirandés ten deficuldades yá l dixo José Lheite de Vasconcellos na fin de seclo XIX i António Mourinho a meio de l seclo XX i até deixórun testos screbidos para que un die, quando se morrira, alguien podira saber cumo era. La berdade ye que inda nun se morriu i hoije hai miles i miles de testos an mirandés i outras manifestaçones de la lhéngua. I tamien nun puoden sperar que ándemos a chorar ende pulas squinas ou que déixemos la lhéngua eilha solica, cumo quien diç: nun bal la pena, deixai-la morrer-se an paç. La nuossa atitude ten sido i ha de cuntinar a ser al alrobés.
Ua pessona muorre-se al son de las leis de natureza. Quando ua lhéngua se muorre esse nun depende de leis de la natureza, mas dua decison - de miles deilhas -, de las pessonas que la fálan i de las anstituiçones que ténen la oubrigaçon de la defender. Son coincidos casos de lhénguas que até renacírun de l nada, cumo fui l caso de l heibraico i de l checo.
L mirandés ten aguantado ua guerra de muorte que yá dura hai cientos de anhos, mas subretodo ne ls redadeiros 40 anhos i esso l ten benido a deixar mui andeble. Mas ten bida suberciente para cuntinar se cada un de ls mirandeses quejir: cuntinar a falá-lo an casa, culs filhos, i na quemunidade, cuntinar a screbi-lo i a studá-lo. Ten bida suberciente para que las anstituiçones repunsables fágan tamien aqueilho que ye l sou deber. Quei dezir? L Menistério de la Cultura ten ua buona parte de la faca i de l queiso na mano, mas nada faç i la Senhora Menistra sabe de todo l que ye neçairo fazer; l Menistério de la Eiducaçon parece fazer de cuonta que l ansino de l mirandés stá bien, l que nun ye berdade, deixando-lo na mano de la DREN, que ten de probar que nun stá chena de einemigos de l ansino de l mirandés. Apuis de l stado central, las cámaras i juntas: la cámara de Miranda algo ten feito, mas ten de fazer muito mais ne l que ye eissencial; la cámara de Bumioso manten-se nun bergonhoso siléncio; i las juntas de fraguesie ciento ua faç algue cousa.
I pronto, eiqui queda un resume de repuosta a la pregunta deste testo i ua eideia de cumo la lhéngua mirandesa puode bibir por muitos i muitos anhos. Ye nesso an que acradito i por esso tamien fago.

FONTE: Público
12.11.2007, Amadeu Ferreira
amadeuf@gmail.com

agora que vivo num país bilíngue, em que os russófonos são tão agarrados à sua língua como os estonianos, e cada qual puxa para seu lado a fim de manter a sua língua viva, prece-me por bem, lutar por uma maior implementação do mirandês. Aqui faço a minha parte deixando-vos esta crónica, estes links (http://pt.wikipedia.org/wiki/Mirandês e http://www.mirandes.net/) para quem não sabe o que é mirandês e...

um dicionário de mirandês
http://www.mirandadodouro.com/?page=dicionario

e ainda...

uma lista de blogues em mirandês:

http://frolesmirandesas.blogspot.com/
http://chamadeiros.blogspot.com/
http://cicuiro.blogspot.com/
http://lhengua.blogspot.com/
http://mirandes.blogs.sapo.pt/
http://mirandum.blogs.sapo.pt/
http://impressoeseintimidades.blogspot.com/
http://nuobas.blogspot.com/
http://cuontasmiradesas.blogspot.com/
http://sandinus.blogs.sapo.pt/
http://yousouraposa.blogs.sapo.pt/


para quem quiser aprender, sem ter que ir a Miranda
http://mirandes.no.sapo.pt/index.html

quando estive em Sendim, confesso que tive alguma dificuldade em perceber o que as velhotas diziam, mas ao ver escrito, o Mirandês parece-me bastante fácil de perceber. Devia apostar mais nisto!!

beisicos e anté manhana

4 comentários:

Bottled (em português, Botelho) disse...

Cara miss lee,

Concordo em absoluto e ainda acrescento isto: a mim, quem me tira a bela da posta mirandesa acompanhada por um não menos belo vinho regional tira-me tudo!

Se bem que, nesse caso, em vez de dar à língua... dou ao dente!

Hic Hic Hurra

Mexicano em Praga disse...

mai nada. (isto nao era mirandes hm?)

Mexicano em Praga disse...

olha mais um so para chatear,
beijinhooooooooooo :P

Tiégui disse...

Pus mui bien ! Gustei de ber al buosso antresse pula nuossa lhiengua. Talbeç pudeis mirar eiqui : http://ast.wikipedia.org/wiki/Hestoria_del_asturianu

Tiégui